मोठा नफा मिळवून देण्याचे आमिष दाखवून शेअर्स अथवा सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करण्यास अनेकवेळा भाग पाडले जाते. यामुळे अनेक रिटेल गुंतवणूदारांची फसवणूक होते. या पार्श्वभूमीवर नॅशनल स्टॉक एक्स्चेंजने (NSE) ने रिटेल गुंतवणूकदारांनी काय करावे, काय करु नये? यासाठी ॲडव्हाजरी जारी केली आहे. जाणून घेऊया त्याविषयी….
रिटेल गुंतवणूकदारांनी नेमके काय करावे, काय करु नये?
१. फक्त सेबीकडे नोंदणी असलेल्या मध्यस्थांशीच व्यवहार करावा. उत्पादनाची आणि त्याच्याशी निगडित जोखमींची पूर्ण माहिती घेऊन मगच गुंतवणूक करावी.
२. शेअर बाजारात निश्चित/खात्रीशीर / नियमित मोबदला/भांडवल संरक्षक योजना देऊ करण्यास परवानगी नाही. मग त्या लेखी स्वरूपात असोत किंवा तोंडी स्वरूपात असोत. तुम्ही देऊ करत असलेल्या फंड्स/सिक्युरिटींवरील व्याज देण्यासाठी कोणत्याही प्रकारचा कर्जकरार ब्रोकर किंवा त्यांचे प्रतिनिधी करू शकत नाहीत.
३. मोठा मोबदला/नफा मिळवून देण्याचा वायदा करणाऱ्या शेअर्स/सिक्युरिटीजमध्ये व्यवहार करण्याचे प्रलोभन दाखवणाऱ्या ईमेल्स, एसएमएस आणि ऑनलाइन व्हिडिओंना अजिबात बळी पडू नका.
४. ‘केवायसी’ कागदपत्रांमधील सर्व आवश्यक तपशील तुम्ही स्वतःच भरा आणि ब्रोकरकडून तुमच्या ‘केवायसी’ कागदपत्रांची योग्य स्वाक्षऱ्या असलेली प्रत ब्रोकरकडून घेण्याचेही लक्षात ठेवा.
५. तुम्हाला कम्प्युटरचे चांगले ज्ञान असेल आणि तुमचे स्वतःचे ई-मेल खाते असेल तरच इलेक्ट्रॉनिक (ई-मेल) काँट्रॅक्ट नोट्स/वित्तीय पत्रके ह्यांचा पर्याय स्वीकारा.
६. तुमचा लॉगइन आयडी, पासवर्ड, ओटीपी, टीपीआयएन कोणत्याही परिस्थितीत, अन्य कोणत्याही व्यक्तीला, ह्यात ब्रोकरकडील कर्मचाऱ्यांचाही समावेश होतो, सांगू नका.
७. तुमचे सर्व ट्रेड्स तुमच्या सूचनेनुसारच कार्यान्वित होतील ह्याची खात्री करा. एनएसईच्या वेबसाइटवर ट्रेड व्हेरिफिकेशन (पडताळणी) सुविधाही उपलब्ध आहे.
७. तुमचे सर्व ट्रेड्स तुमच्या सूचनेनुसारच कार्यान्वित होतील याची खात्री करा. एनएसईच्या वेबसाइटवर ट्रेड व्हेरिफिकेशन (पडताळणी) सुविधाही उपलब्ध आहे.
८. तुम्हाला फंड्स व सिक्युरिटींद्वारे मिळणारे पैसे (पेआउट) सेट्लमेंटनंतर एका कार्यकारी दिवसाच्या आत तुमच्या हातात येतील याची खात्री करा. तुम्ही फंड्ससाठी रनिंग खात्याचा पर्याय स्वीकारला असेल, तर तुमचे खाते महिन्याच्या/तिमाहीच्या (जो पर्याय स्वीकारला असेल त्यानुसार) पहिल्या शुक्रवारी सेट्ल झाल्याची खात्री करा.
९. रोखीतील व्यवहारांना मनाई आहे. कोणत्याही सिक्युरिटी ब्रोकरकडे किंवा ब्रोकरच्या सहयोगींकडे किंवा ब्रोकरच्या अधिकृत व्यक्तींकडे ठेवू नका. ब्रोकरला दिले जाणारे मार्जिन/तारण म्हणून सिक्युरिटीजचे हस्तांतर कधीही करू नका आणि ह्या सिक्युरिटीज केवळ क्लाएंटच्या डिमॅट खात्यातूनच तारण ठेवल्या जाणे बंधनकारक आहे.
१०. डिलिव्हरी/सेंटलमेंट कारणांसाठी, मार्जिन्सच्या उद्देशाने सिक्युरिटीज तारण ठेवण्यासाठी आणि एक्स्चेंज प्लॅटफॉर्मवरील म्युच्युअल फंड ओपन ऑफर व्यवहारांसाठी सिक्युरिटींचे हस्तांतर करायचे असेल तर केवळ डीडीपीआयचा पर्याय स्वीकारा. डीडीपीआय/पीओए ऐच्छिक आहेत आणि खाते उघडण्यासाठी यांचा आग्रह धरला जाऊ शकत नाही.
११. तुमचा मोबाइल क्रमांक आणि ईमेल आयडी नेहमीच ब्रोकरकडे अद्ययावत करत राहा. ब्रोकर/एक्स्चेंजमार्फत पाठवण्यात आलेल्या काँट्रॅक्ट नोट्स/ट्रेड्स/ फंड्स आणि सिक्युरिटी बॅलन्स ह्यासंदर्भातील एसएमएस/ई-मेल्स कधीच दुर्लक्षित राहणार नाहीत ह्याची काळजी घ्या. त्यातील तपशिलांची पडताळणी करून घ्या आणि काही विसंगती आढळल्यास, त्वरित ब्रोकरला, लेखी स्वरूपात, कळवा.
१२. ब्रोकरला पैशांचे हस्तांतर करण्यापूर्वी कृपया ब्रोकरच्या बँक खात्याच्या तपशिलांची पडताळणी ब्रोकर/एक्स्चेंजच्या वेबसाइटवरून करा.
१३. तुमच्या ब्रोकरने पैसे बुडवले आणि त्याचा व्यवहार एक्स्चेंजवर झालेला नसेल, तर ब्रोकरला कोणत्याही व्यवस्थेखाली / परतफेडीचा वायदा करणाऱ्या कराराखाली दिलेल्या रकमेचा दावा एक्स्चेंजद्वारे स्वीकारला जाणार नाही.
१४. गुंतवणूकदार जागरूकतेविषयी अधिक तपशील जाणून घेण्यासाठी यावर भेट द्या
www.nseindia.com/invest/investors-home